සල්ලි මවන කුවේර,දිසා පාලක වෙසමුණි, යකුන්ට අධිපති වෛශ්‍රවණ සහ මහායාන ජම්බාල

බෞද්ධ මෙන්ම හින්දු සාහිත්‍යයේද දැක්වෙන ආකාරයට කුවේර හෙවත් වෛශ්‍රවණ හෙවත් වෙස්සවන යනු උතුරු දිශාවට අධිපති  දික්පාල නොහොත් ලෝකපාල දෙවියාය. ඔහු යක්ෂ සමූහයාට අධිපති වන අතර වස්තුවට අධිපති දෙවියා මෙන්ම එහි ආරක්ෂකයාද වේ. හින්දු දේව කතා වලට අනුව කුබේර හෙවත් කුවේර සිය යක්ෂ පිරිවර සමග හිමාලයේ කෛලාශකූටයට ආසන්න ආලකපුරය සිය වාසභවන කරගනිමින් වැඩ වෙසේ.

මහායාන බෞද්ධ ඇදහීම් වලට අනුව ජම්බාල යනු ධනයට අධිපති දෙවියාය. ඔහුව වන්දනා කිරීමෙන් මනුෂ්‍ය වර්ගයා හට වස්තුව ලබා ගත හැක. ජම්බාල ධ්‍යානි බුදුවරයෙකු වූ රත්න සම්භවගෙන් ප්‍රභවය වී ඇත. නමුත් අක්ෂෝභය ලබ්දිකයන්ගේ පිලිගැනීම වනුවේ ජම්බාලගේ ප්‍රභවය වෙනත් ධ්‍යානි බුදුවරයෙකු වූ අක්ෂෝභයගෙන් වූ බවය. ජම්බාලගේ ශක්ති හෙවත් බිසව වනුයේ වසුධාරය. සාධනමාලාව නම් ග්‍රන්ථයේ දැක්වෙනුයේ ජම්බාල හට අක්ෂෝභයගෙන් මෙන්ම රත්න සම්භවගෙන්ද ප්‍රභවය විය හැකි බවය. අක්ෂෝභයගෙන් ප්‍රභවය වූ විට ඔහුට හිස් තුනක් සහ අත් සයක් ඇති අතර සිය මහේසිකාව සමග පෙනී සිටි. රත්න සම්භවගෙන් පහල වූ විට දකුණු අතින් මුගටියෙකු සහ වමතින් ජම්බල ගෙඩියක් දරා සිටී. ඔහුගේ ශරීර වර්ණය කහ පාට වේ.

මහායාන සංස්කෘත ග්‍රන්ථයක් වන මහාමයුරි හි කූවේර හඳුන්වා ඇත්තේ ධනේෂ්වර ලෙසය. එහි දැක්වෙන්නේ ඔහු සිංහලයන්ගේ විශ්වාසය අනුව ධනයට අදිපති දෙවියා වන බවය. එහිම සඳහන් වන පරිදි කලසෝදර (කලයක් වැනි උදරයක් ඇති) යනු සිංහල ද්වීපයේ අදහන යක්ෂයන්ට අධිපති දෙවියාය. කලසෝදර යනුද කුවේර විය හැකි බව මහාචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන මහතාගේ මතයයි. කෙසේ වුවද පූර්වයේ පටන් කුවේර ඇදහීම මෙරට තිබූ බවට සාධක ඇත. මහාවංශයට අනුවද වෙස්සවන හට පුද කල නුග වෘක්ෂයක් පණ්ඩුකාභය රජ කල අනුරාධපුරයේ බටහිර දොරටුව අසල තිබී ඇත. අනුරාධපුරයේ දක්ෂිණ දාගැබේ ආයකයේද ඔහුගේ රූපයක් ඇත. අද පවා ජනවහරේ වෙසමුණි රජු ලෙස එම මතකයන් රැඳි පවතී.

මීට පෙරද අප සාකච්චා කල නාලන්ද ගෙඩිගේ එක් පනේලයක කුවේරගේ යැයි H.C.P. බෙල් විසින් මුල් වරට හඳුනාගත් ප්‍රතිමාවක් ඇත. එම පිළිමයේ දකුණු අතින් වරද මුද්‍රාව දැක්වෙන අතර වම් අතින් පසුම්බියක් දරා සිටී. පපුව සහ බඩ හරහා යන උපවිතක් ඇති අතර අත්පටි සහ මාල පැළැඳ සිටි. හිසට ඉහලින් ඡත්‍රයක් ඇති අතර දෙපසින් අහසින් ගමන් කරන විද්‍යාදරයන්ගේ රූප දක්නට ඇත. පල්ලව සම්ප්‍රදායේ ලක්ෂණ මෙම පිළිමයේ මුහුණේ සහ පා වල දක්වෙන බව මහාචාර්ය නන්දසේන මුදියන්සේ පවසයි.  වෙනත් රටවලින් ලැබී ඇති ජම්බාල ප්‍රතිමා වල වමතින් මුගටියා වෙනුවට පසුම්බියක් හෝ මුගටියා සහ පසුම්බිය යන දෙකම දක්නට ඇති බව පවසන ඒ මහතා ඒ අනුව මේ පිළිමය ජම්බාල හෙවත් කුවේරගේ ප්‍රතිමාවක් ලෙස හඳුනාගනී.

මූලාශ්‍ර

• Mahayana Monuments in Ceylon, Nandasena Mudiyanse, 1967
• History of Ceylon, Volume 1, Part 1, 1959
• Pre-Buddhist Religious Beliefs in Ceylon, S. Paranavitana, Journal of Royal Asiatic Society (Ceylon Branch), Vol. 31, Part 82. 
• Mahavamsa The Great Chronicle of Sri Lanka, An Annotated new translation with Prolegomena by Ananda W. P. Guruge, 2005.

ආශ්‍රිත පෙර ලිපි

• නීලපට දර්ශණය, රති පූජාව, තන්ත්‍රයානය සහ නාලන්ද ගෙඩිගේ
• සිංහල බෞද්ධයනට යුද්ධය අකැපද?
• ත්‍රිකුණාමලයෙන් ලන්ඩන් ගිය තාරා දෙවඟන
• කුෂ්ටරාජගල පිළිමය කුෂ්ට රෝගී රජෙකුගේද?