දළදා මාළිගාවට යකඩ සැපයූ මුස්ලිම්වරු සිටි අකරහඩුව, හුවන් කුමාර වැද්දා අස්වැද්දූ පොත්තටවෙල සහ නැගෙනහිර මාතලේ වෙනත් පැරණි ගම්

කන්දේනුවර

1872 සිට 1892 දක්වා මහනුවර දිසා විනිසුරු ලෙසින් සේවය කල A.C. ලෝරි විසින් 1896 දී සම්පාදනය කල ගැසටියර් නාමාවලිය (A Gazetteer of the Central Province of Ceylon Volume 1 & 2) අනුසාරයෙන් 19 වන සියවසේ මෙරට විවිධ ප්‍රදේශ වල පිහිටි ගම් සහ ඒවායේ එවක සමාජ ආර්ථික සහ ආගමික තත්වයන් පිළිබඳව විස්තර කෙරෙන ලිපි පෙලක (පෙර ලිපි 1, 2, 3, 4, 5) මෙවර ලිපියෙන් වර්තමාන මාතලේ දිස්ත්‍රික්කයේ නැගෙනහිර කලාපයේ පිහිටි පත්තු තුනක පිහිටි ගම් පිළිබඳව විස්තර ඉදිරිපත් කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙමි. එම ගම් බොහෝමයක් වර්තමානයේද එම නම් වලින්ම හඳුනාගත හැකි අතර ඇතැම් ගම් මෑතකදී  මොරගහකන්ද සහ කළු ගඟ ජලාශ වලට යටවී ඇත.

මේ කාලය වන විට 1815 ට පෙර උඩරට සිංහල රාජධානියට අයත්ව තිබූ මෙම ඇතැම් ගම් එලිපත්තටම 'තේ වතු අධිරාජ්‍යයේ' බලපෑම් ඇතිවූ ආකාරය දැක ගත හැක. ඇතැම් ගම් වල ද්‍රවිඩ ජනයාද විසූ බව ලෝරිගේ සටහන් වල දැක්වෙන බැවින් බොහෝවිට ඔවුන් එම තේ වතු වල සේවයට පැමිණි දකුණු ඉන්දීය කුලී සේවකයන් සහ ඔවුන්ගෙන් පැවතෙන්නන් විය හැක. එහෙත් එයට පෙර සිටම මෙම ඇතැම් ගම් වල ඉස්ලාම් ආගම ඇදහූ මුස්ලිම් වරු සිටි බවට කරුණු මෙහිදී හමුවන අතර මෙයට පෙර ලිපියකදීත් පෙන්වා දුන් පරිදි (එම ලිපිය කියවීමට >> ) මෙම ගම් වල සිටි මුස්ලිම් ජනයාද බෞද්ධයන්ගේ මුදුන්මලකඩ වන් දළදා මාළිගාවට රජුගේ නියමයෙන් විවිධ සේවාවන් සපාය ඇත. මෙම ඇතැම් ගම් වල ආරම්භකයා සම්බන්ධව එන ජනප්‍රවාද බොහෝමයක දැක්වෙන පරිදි කෘෂිකර්මාන්තයට නැඹුරු වූ කලින් වැද්දන් ලෙස දිවි ගෙවූ ජනයාගෙන් මෙම ගම් ආරම්භ වූ බව හඳුනාගත හැක. 

මෙහි විස්තර වන දැනට හඳුනාගත හැකි ගම් දැක්වෙන සිතියම. මෙහි දම් පැහැයෙන් මාතලේ පල්ලේසිය පත්තුවද, නිල් පැහැයෙන් ගංගල පල්ලේසිය පත්තුවද, මෙරුන් පැහැයෙන් ගංගල උඩසිය පත්තුවද  දක්වා ඇත. කොළ පැහැයෙන් දක්වා ඇති ලග්ගල පල්ලේසිය පත්තුව සහ රතු පැහැයෙන් දක්වා ඇති ලග්ගල උඩසිය පත්තුව ගම් පිළිබඳව ඉදිරි ලිපියකින් විස්තර ඉදිරිපත් කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙමි

මාතලේ පල්ලේසිය පත්තුව

• රත්තොට - පන්නයෝ, පාලියෝ සහ බඩහැල් කුල වලට අයත් ජනයා ජීවත් වී ඇති අතර රත්තොට නගරයේ ප්‍රධාන වශයෙන් වෙරලබඩ මුස්ලිම් වරු (Coast Moormen) සිට ඇත. රත්තොට විහාරයට සහ දළදා මාළිගාවට සේවා සැපයූ එම ආයතන වලට අයත් ඉඩම් වල පදිංචි වී සිටි ජනයා ගම තුල සිට ඇත.
• හුණුකැටේ ගම - දුරයෝ කුලයට අයත් ජනයා විසූ රත්තොට වසමට අයත් ගමකි.
• නාගුලියැද්ද - ගොවිගම, නවන්දන සහ පන්න කුල වලට අයත් ජනයා විසූ රත්තොට වසමට අයත් ගමකි.
• ඕවල - ගොවිගම, නිලමක්කාරයෝ, පන්නයෝ, රදා සහ රිදී සහ රත්තරන් කර්මාන්තයේ නියැලුනු නවන්දන කුලයේ ජනයා මෙන්ම දමිල ජනයාද විසූ ගම්මානයකි. බොහෝ ගම්මුන් තේ වතු වල (ඕවල වත්ත ) සේවය කල බව පැවසේ. හුණුකැට ඇල සහ හැකරැල්ල යන ගම් ඕවල වසමට අයත් ගම්ය.
• හැකරැල්ල (Hekirilla) - මුස්ලිම් ජනයා විසූ ගම්මානයකි. 1881 දී ගම්මුන් 23 දෙනෙකු සිටි මුත් 1891 වනවිට එක් නිවසක් පමණක් තිබූ ගමක් බවට පත්වී තිබේ. පුද්ගලයන් ගණන 7 කි. 
• හුණුකැට ඇල - මෙම ගමේ විසූ බොහෝ දෙනා Crystal Hill Estate වත්තේ සේවය කල බවත් වෙනත් ගම් වලට අයත් කුඹුරු ඉඩම් වල අඳේට වැඩ කල බවත් පැවසේ.
• පල්ලේගම - ගොවිගම, රදා, බෙරවා, නවන්දන කුල වලට අයත් සිංහල ජනයා මෙන්ම දමිල සහ මුස්ලිම් ජනයාද වාසය කර ඇත. කයිකාවල සහ කුරුවාව මෙම ගම් වසමටම අයත් ගම් වේ.
• කයිකාවල - රජයේ පාසැලක් මෙම ගම තුල තිබී ඇත. 
• කුරුවාව - ගනේතැන්නේ දෙවියන් උදෙසා වූ දේවාලයක් මෙම ගම තුල තිබී ඇත.
• කයිනෑක
• කුඹුරේගම්මැද්ද (කුඹුරේගෙදර)
• දඹේ - වේරගම වසමට අයත් දුරයා ගමකි.
• කැටවලතැන්න
• වීරකෝන්කන්ද
• වේරගම -  වේරගම වසමට කුඹුරේගම්මැද්ද, දඹේ සහ කයිනෑක ගම් ඇතුලත්ව තිබී ඇත. ජනප්‍රවාදයට අනුව බින්තැන්නේ වේරගම සිටි වැද්දෙකු විදින ලද ගෝනෙකු තුවාල සහිතව පෙර මේ ගම පිහිටි ඉසව්වේ පිහිටි ඊරියගොල්ල වගුර දක්වා දුරක් දිව ගොස් මැරී වැටී ඇත. ගෝනා පසු පස හඹා ආ වැද්දා එම මඩ ගොහොර අස්වැද්දීමට සුදුසු බව දැක ඒ බව 'සීතාවක රජුට' සැල කල පසු රජු "තෝ එහෙනම් එය අස්වද්දා එහි පදිංචි වෙව" යි පැවසූ කල වැද්දා එසේ කල බව පැවසේ. මේ ගමේ ගොයිගම, නිලමක්කාරයෝ, බඩහැල්, නවන්දන, රදා, පදු, බෙරවා, හුන්නෝ ආදී විවිධ කුල වලට අයත් සිංහල ජනයා මෙන්ම ද්‍රවිඩ සහ වෙරලබඩ මුස්ලිම් ජනයාද සිට ඇත. රදල පරම්පරාවකට අයත් වේරගම කහඳේ වලව්ව මෙන්ම කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජු තැනූ මකුළුතැන්නේ විහාරයද මේ ගම තුල තිබී ඇත. එම විහාරයට රාජාධිරාජසිංහ රජු ක්‍රි.ව. 1787 දී පිරිනැමූ තඹ සන්නසකින් එහි අයිතිය උපෝසථාරාමයේ සෝභිත සාමි සහ ඔහුගේ ගෝල පරපුර වෙත පිරිනමා ඇත. 
• බෝගම්බර - ගොවිගම කුලයේ ජනයා විසූ ගමකි. මෙම ගමේ තිබූ අභූත දෙවියන් නම් දෙවියෙකු උදෙසා වූ දේවාලයක් ගැන ෆොර්බ්ස් සඳහන් කරයි. 
• බුලත්වතුකන්ද
• ගුරුබැබිල - ගුරුබැබිල විහාරය පිහිටා ඇත.
• මැටිහක්කේගම (මැටිහක්ක?) - ගුරුබැබිල වසම තුල පිහිටි ගොවිගම කුලයේ ජනයා විසූ ගම්මානයකි. 
• පල්ලම - ගුරුබැබිල වසම තුල පිහිටි ගොවිගම, බජ්ජන්, දුරා කුල වලට අයත් සිංහලයන් සහ දමිලයන් ජීවත් වූ ගමකි.
• ඇල්හේන (Elahena) - ගුරුබැබිල වසම තුල පිහිටි ගමකි
• පල්ලේමුල්ල - ගුරුබැබිල වසම තුල වූ ගම්මානයකි. ගොවිගම, නිලමක්කාරයෝ, වහුම්පුර සහ රදා කුල වල ජනයාට අමතරව දමිලයන්ද සිටි බව පැවසේ. 
• දිඹුල්වෙල - පල්ලේමුල්ල ගම තුල වූ කුඩා ගමකි. වෑගොඩපොල බස්නායක නිලමේට අයත් ඉඩම් මෙම ගම තුල තිබී ඇත.
• රයිතලාව - පෙර කල රජතලාව ලෙසින් හැඳින්වූ බව පැවසේ. ගොවිගම සහ බෙරවා කුල වල ජනයා වාසය කර ඇත.
• හුණුකැට ඇල - රයිතලාව වසමට අයත් වහුම්පුර කුලයේ ජනයා විසූ ගම්මානයකි. ගම තුල යපස් හමුවන අතර 1888 දී එහි පුද්ගලයන් පදිංචි කර යකඩ නිස්සාරනය ආරම්භ කල මුත් දර නොමැති වීම හේතුවෙන් එය අඩාල වී ඇත. පසුව කපු වගාව අත් හදා බලා ඇතිමුත් එයද අසාර්තක වී ඇත. ගම්මුන් වතු වල සේවයේ යෙදී සිට ඇත.
• මැකිලියවල - රයිතලාව වසමට අයත්ව තිබූ අතහැරදැමූ ගමකි.
• ඉඹුල්ගොල්ල - මහනුවර මහා දේවලයට සේවා සැපයූ ජනයා විසූ එයට අයත් ඉඩම් තිබූ ගමකි. මෙම ගමේ ජනයා එම දේවාලයට යපස් උණු කර සාදා ගත් යකඩ කුට්ටි සැපයීමේ සේවාව සිදුකර ඇත.
• දෙල්පවන - ඉඹුල්ගොල්ල ගම තුල වූ කුඩා ගමකි.
• කොස්ගොල්ල
• කුඹල්ඔළුව - සිංහලේ අවසාන රජු විසින් හුදුහුම්පොල විහාරයට පවරා දුන් ගමකි. එම විහාරයට මෙන්ම දළදා මාළිගාවටද සේවා සපයන ජනයා පදිංචිව සිට ඇත.

කන්දේනුවර ප්‍රදේශයේ දර්ශනයක්.

• පුස්සැල්ල
• පල්ලේ අස්වැද්දුම
• නාරංගොල්ල
• සිරංගහවත්ත
• උඩමුල්ල
• දංකන්ද
• පොල්වත්තේකන්ද - ගොවිගම, නිලමක්කාරයෝ සහ ගුරුන්නැහෙලා සිට ඇත. දංකන්ද වසමට අයත් ගමකි.
• වෙරළුගස්තැන්න - ගොවිගම සහ නිලමක්කාර කුල වලට අයත් ජනයා වාසය කර ඇත. දංකන්ද වසමට අයත් ගමකි.
• මඩකුඹුර - ගොවිගම, නිලමක්කාර සහ දෙමළ ජනයා සිටි ගමකි.
• මාඋස්සාගොල්ල - ගොවිගම, නිලමක්කාර, රදා සහ දමිල ජනයා වාසය කර ඇත.
• දික්කුඹුර - මාඋස්සාගල වසමට අයත් ගමකි.
• වදකහමඩ - මාඋස්සාගල වසමට අයත් ගමකි. ගොවිගම සහ නිලමක්කාර කුල වලට අයත් ජනයා වාසය කර ඇත.
• බෝධිකොටුව - මාඋස්සාගල වසමට අයත් ගොවිගම සහ බෙරවා කුල වලට අයත් ජනයා ජීවත් වූ ගමකි.
• වෙලන්ගහවත්ත - ගොවිගම, නිලමක්කාර සහ ගුරුන්නැහෙලා කුල වලට අයත් ජනයා වාසය කල මාඋස්සාගල වසමට අයත් ගමකි.
• අලකොලමඩ
• ගන්සරපොල - හංගරම්මෝ? කුලයට අයත් ජනයා වාසය කර ඇත.
• නිකවැල්ල - රදා, නවන්දන, බෙරවා, ගොවිගම, හුන්නො, බඩහැල්  සහ පන්න කුල වලට අයත් ජනයා වාසය කර ඇත. 
• වලතලාව - වහුම්පුර කුලයට අයත් ජනයා වාසය කල නිකවැල්ල වසමට අයත් ගමකි. දළදා මාළිගාවට සේවා සපයන ජනයා සිට ඇත.
• මැල්ලගොල්ල - නිකවැල්ල වසමට අයත්ව තිබූ අතහැර දැමූ ගමකි.
• මරදුරාවල
• ආඳාවල
• ලිණිපිටිය - ආඳාවල වසමට අයත් ගමකි. ලීණි වෙහෙර (Lini Vehera)නම් ස්ථානයක සිට මෙහි පැමිණි මිනිසෙකු ගම සහ මෙහි කුඹුරු ආරම්භ කල බවට ජනප්‍රවාදයක් ඇති අතර මෙම ගමේ බෙරවා කුලයේ ජනයා වාසය කර ඇත. 
• ඕපල්ගල - වැදි රජෙකු විසූ ගමක් බවට ජනප්‍රවාදයේ එන ගොවිගම, නවන්දන, බෙරවා කුල වල සිංහලයන් සහ දෙමළ ජනයා (ගම ආසන්නයේ පිහිටි ඕපල්ගල තේ වත්තට අයත් දකුණු ඉන්දීය දෙමළ ජනයා විය යුතුය.)  ජීවත් වූ ගමකි. 
• මොරගොල්ල - ගොවිගම සහ බෙරවා කුලයේ ජනයා වාසය කල ඕපල්ගල වසමට අයත් ගමකි.
• බෝවතැන්න - ගොවිගම සහ වහුම්පුර ජනයා විසූ ඕපල්ගල වසමට අයත් ගමකි. අඹන් ගඟේ අමුණක් මගින් ගමේ කුඹුරු වලට ජලය ලබාගනී.
• අකරහඩුව - ප්‍රධාන වශයෙන් මුස්ලිම් ජනයා ජීවත් වූ ගමකි. නමුත්  කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජු දළදා මාළිගාවට පිරිනැමූ අකරහඩුව ගම 19 වන සියවස අවසාන කාලය වනවිටත් දළදා මාළිගාවට අයත් ගමක් ලෙස තිබී ඇත.  මෙම ගමේ විසූ මුස්ලිම් ජනයාද එම ඇතැම් සේවාවන් දළදා මාළිගාවට ඉටුකර ඇති අතර ප්‍රධාන සේවාව වී ඇත්තේ ගම තුල උණුකර සාදන යකඩ කුට්ටි දළදා මාළිගාවට සැපයීමයි.  එම යකඩ කුට්ටි සහ හාල් දළදා මාළිගාවට තවලම් මගින් ප්‍රවාහනය කිරීමේ සේවාවේ ප්‍රධාන වශයෙන් මුස්ලිම් ජනයා නියැලී ඇත.
• අළුත්වෙල
• මාගල්ලෑව
• උඩගම
• එසින්ගම්මැද්ද (එසින්ගම) - උඩගම වසමට අයත් ගමකි. 1891 දී සිදුවූ නාය යෑමක් මගින් මෙම ගමේ කුඹුරු ඉඩම් විශාල ප්‍රමාණයකට හානි සිදුවී ඇත.
• ගලේකොටුව - උඩගම වසම තුල පිහිටි ගමකි. ගම්මුන් තේ වතු වල සේවයේ යෙදී සිට ඇත. 1891 දී කන්දේනුවර වතු යායේ සිට ඇතිවූ නාය යෑමක් හේතුවෙන් මෙම ගමේ කුඹුරු ඉඩම් වලටද විශාල හානියක් සිදුවී ඇත.

ගංගල උඩසිය පත්තුව
නැගෙනහිරෙන් අඹන් ගඟින් සහ ලග්ගල පල්ලෙසිය පත්තුවෙන්ද, දකුණින් ලග්ගල පල්ලෙසිය පත්තුවෙන් සහ ලග්ගල උඩසිය පත්තුවෙන්ද, බස්නාහිරෙන් ගංගල පල්ලේසිය පත්තුවෙන්ද, උතුරින් වගපනහ පල්ලේසිය පත්තුවෙන්ද ගංගල පල්ලේසිය පත්තුව සීමා වේ.

අත්තරගල්ලෑව ප්‍රදේශයේදී අඹන් ගඟ

• අතරගල්ලෑව - වර්ෂ 1881 දී 64 ක්ද, 1891 දී 53 ක්ද මුස්ලිම් ජනයා වාසය කල ගමකි. අඹන්ගඟ සහ කළු ගඟ එකතුවන තැන තනා තිබූ අතරගල්ලෑවේ අමුණ මගින් මෙම ගමට අවශ්‍ය ජලය සපයාගෙන ඇත. මැද උල්පොත සහ දියකැපිල්ල ගම්ද අතරගල්ලෑව වසමට අයත්ය.
• මැද උල්පොත - වර්ෂ 1881 දී 26 ක්ව තිබී 1891 දී 7 දක්වා ජනගහණය අඩුවූ ගොවිගම කුලයට අයත් ජනයා විසූ ගමකි.
• දියකැපිල්ල - සීගිරියේ සිට පැමිණි 8 දෙනෙකුගෙන් (පිරිමි 4 ක් සහ ගැහැණු 4 ක්) ලෝරි විස්තර ඉදිරිපත් කරන යුගයේදි අලුතින් පටන් ගත් ගමකි.
• කළු ගඟ - 
• වැලිවරනගොල්ල - කළුගල වසමට අයත් 1887 වර්ෂයේදී 12 දෙනෙකු සහ 1891 වර්ෂයේදී 38 දෙනෙකු වාසය කල ගමකි. පන්නයෝ කුලයට අයත් ජනයා වාසය කර ඇත.
• පොත්තටවෙල - හුවන් කුමාරයා නම් වැද්දෙකු ගස් වල පොතු වලින් සෑදූ නිවසක පලමුව පදිංචි වී ආරම්භ කල ගමක් ලෙස ජනප්‍රවාදයේ පැවසෙන මෙම ගමේ ගොවිගම සහ පදු කුල වලට අයත් ජනයා 60 ක් පමණ සිටි බවට 1871, 1881 සහ 1891 වර්ෂ වලදී වාර්තා වී ඇත. මෙම නමින්ම යුත් ගම් වසමට මැටිහක්ක සහ බඹරගහවෙල ගම්ද අයත් වී ඇත.
• මැටිහක්ක - මෙම ගමේ පන්නයෝ, බෙරවා සහ ගොවිගම කුල වල ජනයා 104 ක් 1871 දී වාර්තා වී ඇති මුත් 1881 දී එය 71 කට අඩුවී 1891 වනවිට 63 දක්වා පහල බැස ඇත.
• බඹරගහවෙල (බඹරගහ වාඩිය) - 1881 දී ජනගහණය 23 ක් සහ 1891 දී 21 ක් වූ පදු කුලයට අයත් ජනයා වාසය කල ගමකි.
• දඹගහමඩ - 1881 දී 15 දෙනෙකු සිටි මෙම ගමේ 1891 වන විට සිට ඇත්තේ 10 දෙනෙකු පමණි
• කන්දෙපිටවල
• කඹරාව 
• යකරිල්පොත
• තලකොලපිටිය
• මීගහවෙල
• වතුවල - කෝන්වැව නම් වූ කුඩා ගමක්ද වතුවල  ගම තුල තිබී ඇත.
• නවන්එලිය - 1881 වර්ෂයේදී 20 දෙනෙකු පමණක් සිටි ගමකි.
• පුවක්පිටිය - හපු රත්නෙකල නම් වැද්දෙකු පලමුව පදිංචි වී පුවක් ගස් සිටුවා ආරම්භ කල ලෙස ජනප්‍රවාදයේ එන ගමකි. 1871 දී 435 ක පමණ පිරිසක් මෙම ගමේ ජීවත් වී ඇතත්, එය 1881 දී 207 දක්වා අඩුවී ඇත. 1891 දී එය213 කි. ගොවිගම, පන්න, නවන්දන, රදා සහ සලාගම? (Weavers) ජනයා වාසය කර ඇත. පතනේගෙදර, හබරගහ ඇල, දම්මන්තැන්න (පුවක්පිටිදම්මන්තැන්න), ගම්ද මෙම නමින් යුත් ගම් වසමට අයත්ය.
• පුවක්පිටිදම්මන්තැන්න - මද වශයෙන් මඩ ගොවිතැනද විශාල වශයෙන් හේන් වගාවද සිදු කල 1881 දී ගම්මුන් 111 සහ 1891 දී 90 ක් සිටි ගමකි.
• පතනේගෙදර - ගොවිගම කුලයට අයත් ජනයා 1881 සහ 1891 වර්ෂ වලදී 50 ක් පමණ විසූ ගමකි.
• හබරගහ ඇල - ගොවිගම කුලයට අයත් ජනය 1881 දී 26 ක් සහ 1891 දී 24 ක් ජීවත් වූ ගමකි.
• මින්මිරිය - 1741 වර්ෂයේදී බලගල්ලේ වික්‍රමසිංහ මුදියන්සේ රාලහාමි නම් වූ දලදා මාළිගාවේ දියවඩන නිලමේ නිකුත් කල තල්පතක් මගින් මෙම ගමේ ඉඩම් දලදා මාළිගාවට අයත් බවත් එහි සේවාවන් ඉටුකිරීමට ගම්මුන් බැඳී ඇති බවත් කියැවේ.
•  පුවක්ගහ උල්පොත
• කෝඳුරුවාව - ඇලහැර සිට කොඳුරුවාව අතර ප්‍රදේශය ගමන් කල නොහැකි තරමට වනාන්තරය මැදින් වූ ප්‍රදේශයක් විය. අතරින් පතර අතහැරදැමූ ගම් තිබී ඇති අතර වියලි කාලයේදී ජල මූලාශ්‍ර දුලබ විය. කෝඳුරුවාවට යෑමට මාර්ගය පෙන්වීමට කෙනෙකු සොයා ගැනීමට පවා 1855 දී පමණ ඇඩම්ස්, බේලි සහ චර්චිල් නම් සුදු ජාතිකයන් තිදෙනාට අපහසු වී ඇත. ගමන් කල යුතු දුර අධික වීම, මාර්ගයේ ජල අපහසුව සහ බොහෝ ගම්මුන් එහි යෑමට නොදැන සිටීම යන හේතු නිසා ඔවුන් මාර්ගයේ අපහසුතාවය ඕනෑවටත් වඩා වැඩිපුර ඉස්මතු කල බව පෙනේ. මාර්ගය පැරණි යෝධ ඇලේ බැම්ම දිගේ වැටී තිබී ඇත. 1891 වර්ෂයේදී මෙහි ගම්මුන් 31 දෙනෙකු සිට ඇත.
• ඇටඹගොල්ල වාඩිය - අතහැර දැමූ ගමකි.
• වන්නිගමයේ ගම (වන්නිගමයේ වැව) - 1891 දී සිව් දෙනෙකු පමණක් සිටි ගමකි.

ගංගල පල්ලේසිය පත්තුව

නැගෙනහිරෙන් ගංගල උඩසිය පත්තුවෙන්ද, දකුණෙන් ගංගල උඩසිය පත්තුවෙන් සහ මාතලේ පල්ලේසිය පත්තුවෙන්ද, බටහිරෙන් මාතලේ පල්ලේසිය පත්තුවෙන් සහ වගපනහ උඩසිය පත්තුවෙන්ද, උතුරින් වගපනහ පල්ලේසිය පත්තුවෙන්ද ගංගල පල්ලේසිය පත්තුව මායිම් වේ. 

කඹරාව, කොහොන්ගහවෙල වැනි මේ ලිපියේ විස්තර වන ගම් මේ වන විට මෙම මොරගහකන්ද ජලාශයට යටවී ඇත.

• ඇලහැර - 1871 දී ගම්මුන් 136 ක්, 1881 දී 106 ක් සහ 1891 දී 140 ක් ජීවත් වූ ගමකි. ඇලහැර ඇලේ ජලයෙන් කුඹුරු වගා කර ඇති අතර එම ජලය නොලැඹෙන කුඹුරු ඉඩම් ජලය නොමැති කමින් වසර ගණනාවකින් වගා කර තිබී නොමැත
• එලගමුව -150 ක පමණ පිරිසක් ජීවත් වූ ගමකි. වරකට  පිරිමි ලමුන් 44 ක් පමණ අධ්‍යාපනය ලැබිය හැකි රජයේ ප්‍රාථමික ස්වභාෂා පාසැලක්ද මෙම ගමේ තිබී ඇත. 
• තලගොඩ - එලගමුව වසමට අයත් ගොවිගම කුලයට අයත් ජනයා විසූ ගමකි. පැරණි දාගැබක් ලෙස හඳුන්වන ගල් කුළුණු කිහිපයක් මෙම ගම තුල තිබී ඇත.
• මැදපිහිල්ල - පට්ටිවල සහ කුනම්මඩුවේ ජනයා 1881 දී 32 සහ 1891 දී 22 ජීවත් වූ එලගමුව වසමට අයත් ගමකි.
• ගල්බොඩ
• තලන්ගොමුව - ගල්බොඩ වසමට අයත් ගොවිගම කුලයට අයත් ජනයා 1881 දී 17 ක් සහ 1892 දී 16 ක් ජීවත් වූ ගමකි.
• මුරුවට උල්පත - අතහැරදැමූ ගල්බොඩ වසමට අයත් ගම්මානයකි.
• දම්මන්තැන්න
• පුබ්බිලිය - ගොවිගම කුලයට අයත් ජනයා 150 ක් පමණ විසූ ගමකි. 1818 නොවැම්බර් 21 ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුව නිකුත් කල නිවේදනයක්(Proclamation) මගින් මෙම ගමේ ප්‍රධානීන්ගේ සහ ගම්මුන්ගේ මනා කල්පැවැත්ම (Good conduct) හේතුවෙන් බදු අයකිරීම 1/14 දක්වා අඩු කර ඇත.  මේ යහපත් කල්පැවැත්ම 1818 නිදහස් අරගලයේදී ඔවුන්ගේ හැසීරීම සම්බන්ධයෙන් විය යුතුය. 
• මරගොමුව - ගොවිගම සහ රද කුල වල‍ය අයත් ජනයා ජීවත් වූ ගමකි. වර්ෂ 1891 දී මෙම ගමේ පාසැලක් ආරම්භ කර ඇත.
• දඹගොල්ල
• හැලඹගහවත්ත - 1881 දී 84 ක් සහ 1891 දී ගම්මුන් 90 ක් ජීවත් වී සිට ඇතත්, වැසි දිය නොමැති කමින් මෙම ගමේ කුඹුරු වසර ගණනාවකින් වගා කර නොමැත. බඹරගහවත්ත මෙම ගම් වසම තුල වූ ගොවිගම ජනයා විසූ ගමකි. 
• කෝන්ගහවෙල - වර්ෂ 1881 දී 48 ක් වූ මෙම ගමේ ජනගහණය වර්ෂ 1891 දී 36 දක්වා අඩුවී ඇත. ඉහත පුබ්බිලිය ගමේ ලෙසින්ම මෙම ගම උදෙසාද 1\14 ක බදු සහනයක් ලබා දී ඇත්තේ ඔවුන්ගේ මනා කල් පැවැත්ම හේතුවෙන් 1818 නොවැම්බර් 21 දිනයටම අදාල නිවේදනයක් මගිනි. රජයේ බෙහෙත්හලක් (Government Dispensary) තිබී ඇත.
• රදාවෙල - කෝන්ගහවෙල වසමටම අයත් ගමකි. ගොවිගම කුලයට අයත් ජනයාට අමතරව විල්ලි දුරයි කුලයට අයත් එක් පවුලක්ද සිට ඇත. පැරණි නටබුන් වූ ගොඩනැගිල්ලක ගඩොලු ගොඩැල්ලක් රදාවෙල ගම තුල තිබී ඇත.

මූලාශ්‍ර

• A gazetteer of the Central Province of Ceylon (Excluding Walapane), Volume 1, A.C. Lawrie, 1896
• A gazetteer of the Central Province of Ceylon (Excluding Walapane), Volume 2, A.C. Lawrie, 1898